Soğuk
İş Takım Çelikleri

Soğuk iş takım çelikleri, esasen düşük oranda tungsten, mangan, krom ve molibden alaşımı türevleri içeren yüksek karbonlu çeliklerdir.

Karbon oranı %0,3 – %2,5 arasında değişen soğuk iş takım çelikleri, alaşım elementi olarak karbür oluşturucu krom, volfram, vanadyum ve molibdenin yanı sıra nikel ve mangan da bulundururlar.

Kullanım alanları sebebiyle soğuk iş takım çeliklerinde, sertlik, sertleşme derinliği, tokluk, basma dayanımı, aşınma dayanımı gibi özelliklerin yüksek olması beklenmektedir.

200 °C nin altında çalışan metalleri şekillendirmek ve kesmek için üretilen kalıplarda kullanılır.

Kullanılacak soğuk iş takım çeliğinin cinsine karar vermek, uygulanacak ısıl işlem parametrelerini ve çalışılacak sertlik değerini belirlemek, kesme performansı açısından çok önemlidir.

Piyasada en çok kullanılan soğuk iş takım çeliği DIN 1.2379 normlu Cr-Mo-V alaşımı çeliktir. Kullanım yerine göre daha düşük ya da daha yüksek kalitede çelik tercih edilebilir.

DIN normlarına göre bazı plastik kalıp çelikleri: 1.2379, 1.2767, 1.2363, 1.2510, 1.2080

Soğuk İş Takım Çelikleri uygulama alanlarına göre aşağıdaki özellikler beklenmektedir.

  •   Kesme ve Form verme
  •   Yüksek Sertlik ve Yüksek Basma Dayanımı
  •   Aşınma ve Sıvanma Direnci
  •   Tokluk ve Süneklik
  •   Sertleştirilebilirlik

Soğuk iş takım çeliği grubu 4 seriye ayrılır:

  • W Serisi (Water-Hardening: Suda Sertleştirilmiş)

    • W serisi takım çelikleri %0,60 - %1,10 karbon içeriğine sahiptir. Soğuk iş takım çelikleri grubu arasında maliyeti en uygun olan seridir, bu sebeple kullanımının çok yaygınlaşmasına rağmen su verme işleminde diğer serilere oranla daha sık çatlamaları ve kırılmalarından dolayı son yıllarda kullanımı giderek azalmaktadır.

  • O Serisi (Oil-Hardening: Yağda Sertleştirilmiş)

    • O1, O2, O6 ve O7 gibi çeşitlerden oluşan O serisi çelikler 800 °C’de yağa batırılır ve menevişlenir.

  • A Serisi (Air-Hardening: Havada Sertleştirilmiş)

    • Bu serideki çelikler yüksek krom içerikleri sebebiyle ısıl işlemde daha az çarpılma/tahrif olma özellikleriyle bilinir. İşlenebilirlikleri yüksektir ve daha iyi bir aşınma direnci/tokluk dengesine sahiptir.

  • D Serisi (Yüksek karbon-krom içerikli çelikler)

    • D2, D3, D6, D7 gibi çeşitlerden oluşan D serisi çelikler %10 - %13 arasında krom ihtiva eder. Bu seri genellikle dövme kalıpları, kalıp döküm blokları ve çekme kalıplarında kullanılır. Yüksek krom içeriğinden dolayı bazı D serisi çelikler paslanmaz/yarı paslanmaz olarak kabul edilir fakat krom içeriklerinin çoğunun karbür olarak çökelmesi nedeniyle korozyon dirençleri çok sınırlıdır.