Çeliklerde Sertlik Muayene Yöntemleri

Brinel Sertlik (HB): Çapı D olan bir kürenin i kesintisiz ve darbesiz olarak uygulanan P kuvveti ile bir cisme girdirilmesi ile elde edilir. Kürenin açmış olduğu izin daire çapından sertliğe ulaşılır. Muayene edilecek cismin sertlik derecesine göre küre çapı ve küre malzemesi (Çelik ya da sert metal) değişik seçilir. En çok kullanılan küre çapları 10 ve 5 mm’ dir. Brinel sertliğinin bir özelliği, çeliklerde ölçülen Brinel sertlik rakamının 0,35 ile çarpımının yaklaşık olarak o çeliğin çekme dayanımını vermesidir. Yazılışı HB şeklindedir.

Vickers Sertliği (HV):Burada küre yerine, karşılıklı yüzeylerinin birbirine göre açısı 136 ◦ olan , dört yüzeyli elmas piramit kullanılmaktadır. Piramit giriş derinliğinden, kendi tablolarına göre sertlik derecesi okunur ve HV ile belirlenir.

Rockwell Sertliği (HR):Özellikle sert çeliklerin sertlik derecesinin saptanmasında çok kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde küre ve piramit yerine, açısı 120◦ olan ucu yuvarlatılmış bir elmas koni; yumuşak çeliklerde ise 1/16, 1/8 , ¼ çapında küreler kullanılır. Koni veya kürenin giriş derinliğine göre ve eldeki tablolar yardımıyla sertlik saptanır. Rockwell sertliği HR ile belirtilir.

Shore Sertliği (NS): Brinel, Vickers, Rockwell sertlik ölçümleri statik yöntemler olup, cisimlerin plastik özelliklerine göre ölçüm yapmaya yarar. Geri sıçrama yöntemi ile yapılan Shore Sertlik muayenesi ise daha çok elastik sertliği belirler. Bu yöntemde, ucuna yuvarlatılmış elmas uç takılmış bir ağırlık belirli bir yükseklikten muayenesi yapılacak parçanın üzerine serbestçe düşer ve geri sıçrar. Geri sıçrama yüksekliği, sertlik hakkında bir ölçü oluşturur.

Sertlik muayenesi, pratikte büyük önem taşımaktadır. Muayene edilecek parçaya zarar vermeden, parçanın homojen olup olmadığı ve kullanma olanakları üzerine oldukça sağlam yargılara varılmasını sağlar.